Verworven rechten

Een arbeidsvoorwaarde is een (stilzwijgend) gemaakte afspraak tussen een werkgever en een werknemer met betrekking tot een recht of plicht in het kader van de arbeidsovereenkomst.

Het woordje ‘stilzwijgend’ is aan deze definitie toegevoegd omdat er ook sprake kan zijn van een arbeidsvoorwaarde zonder dat hierover schriftelijk of mondeling iets is afgesproken. Denk bijvoorbeeld aan de werkgever die bij wijze van ‘traditie’ zijn werknemers jarenlang elk jaar in december een eindejaarsgratificatie geeft ter grootte van € 1.000. Als hierover niets op papier staat en de werkgever wil in enig jaar deze gratificatie niet meer uitkeren, dan is de kans groot dat de werknemers hier met succes bezwaar tegen kunnen maken. De rechter zal deze eindejaarsgratificatie waarschijnlijk als een ‘verworven recht‘ en dus als een arbeidsvoorwaarde beschouwen.

Rechtspraak

Een grote transportonderneming betaalt zijn werknemers bij ziekte al vele jaren 100% van het loon uit gedurende het eerste jaar van de ziekte. Deze regeling is nooit schriftelijk vastgelegd. In verband met een wetswijziging besluit de werkgever op enig moment om deze regeling eenzijdig te wijzigen door over de eerste vijf ziektedagen geen 100% maar slechts 70% loon uit te betalen.

De werknemers accepteren deze wijziging niet en stappen naar de rechter. De zaak wordt uitgevochten tot aan de Hoge Raad die de zaak voor een definitieve beslissing terugverwijst naar het gerechtshof in Den Bosch. De rechters van dit gerechtshof stellen de werknemers in het gelijk.

Volgens het gerechtshof heeft de werkgever de suppletieregeling bij ziekte (100% doorbetalen gedurende het eerste jaar) gedurende velen jaren toegepast op 94% van het personeelsbestand. De regeling is daarmee als een in de praktijk gegroeid gebruik onderdeel gaan uitmaken van de arbeidsovereenkomsten. Daarbij mocht volgens de rechters niet uit het oog verloren worden dat het hier ging om loon, het meest elementaire deel van de arbeidsovereenkomst.

Bron: Gerechtshof Den Bosch 18 juni 2001, JAR 2003/128

Let op!
Er kan alleen sprake zijn van een verworven recht als bepaalde zaken niet schriftelijk geregeld zijn. Het volgende voorbeeld maakt dit duidelijk.

Rechtspraak

In de cao van Holland Casino is een bepaling opgenomen over het toekennen van periodieken (schaalstappen) waarbij een koppeling gemaakt is met het functioneren van de betreffende werknemer. In 2013 besluit Holland Casino om geen periodieken toe te kennen. Daarop schakelen de vakbonden de rechter in. Volgens de vakbonden is er sprake van een verworven recht van de werknemers en is de toekenning van periodieken onderdeel geworden van de arbeidsovereenkomsten.

De rechter stelt echter niet de bonden, maar de werkgever echter in het gelijk. Er is volgens de rechter geen sprake van een verworven recht omdat de werkgever volgens de cao-bepaling een discretionaire bevoegdheid heeft om in enig jaar wel of geen periodieken toe te kennen. Pas als de werkgever besluit om in enig jaar periodieken toe te kennen, moet de werkgever een vast systeem volgen dat gekoppeld is aan het functioneren van de werknemers. Er kan volgens de rechter bovendien sowieso geen sprake zijn van een verworven recht omdat dit alleen mogelijk is als bepaalde zaken niet schriftelijk geregeld zijn. Dat is hier nu juist wel het geval.

Tip!

Bestel het boekje “Arbeidsvoorwaarden (eenzijdig) wijzigen”. In dit zeer praktische boekje wordt stap voor stap uitgelegd hoe je als werkgever of HR-professional bepaalde arbeidsvoorwaarden (eenzijdig) kunt wijzigen. Voor meer informatie of direct bestellen klik hier.